Vraagverlegenheid
Zelfredzaamheid is een prachtig ideaal. Wie wil er niet veerkrachtig zijn, zelf keuzes maken en problemen oplossen. Maar hulp vragen blijkt vaak veel moeilijker dan zelfredzaam zijn. En ik weet hoe dat voelt. Al vanaf mijn tweede riep ik: “Dat kan ik zelf wel!” Ik vond het eng, spannend en ongemakkelijk om hulp te vragen. Mijn hang naar controle en onafhankelijkheid werd daarmee aangetast. Alsof ik faalde als ik iets niet alleen kon. En eerlijk? Soms voel ik dat nog steeds.
De Volkskrant schreef afgelopen weekend treffend over dit fenomeen. Het is niet alleen schaamte of trots die ons tegenhoudt, maar vooral de confrontatie met onszelf. Met wat we tijdelijk of permanent niet (meer) kunnen, met een veranderd zelfbeeld. We zijn zo gewend geraakt aan het idee dat we alles zelf moeten kunnen, dat we vergeten zijn hoe het is om zorg en liefde te vragen en ontvangen.En dat zie je niet alleen in de zorg of het sociale domein. Kijk eens naar hoe bedrijven omgaan met ‘customer care’. Klantenservice-afdelingen die niet meer gebeld willen worden, ik heb er zelf nog aan meegewerkt bij KPN. Waar je via chatbots, zelfhulptools en eindeloze FAQ’s je eigen problemen moet oplossen. De boodschap is duidelijk: wees zelfredzaam, los het zelf op. Pas als je er écht niet uitkomt, mag je misschien een mens spreken.
Zijn we tegenwoordig zo gefocust geraakt op efficiëntie en autonomie dat we het geven én ontvangen van zorg zijn verleerd?Wat ik gaandeweg heb geleerd, is hoe mooi het is als je de warmte, liefde en zorg van anderen kunt ontvangen zonder dat het meteen een weegschaal wordt van “nu moet ik iets terugdoen.” Soms mag je gewoon even leunen op iemand. Zonder schuldgevoel. Zonder verplichting. Gewoon, omdat je mens bent.
Zelfredzaamheid zou nooit moeten betekenen dat je er alleen voor staat. Echte kracht zit in het besef dat je soms anderen nodig hebt—en dat dat oké is. Samenredzaamheid dus. Misschien is dat wel de les die we in preventie, in organisaties en in customer care opnieuw moeten leren: dat zorg en hulp vragen geen zwakte is, maar een essentieel onderdeel van mens-zijn.
Wat denk jij? Hoe kunnen we beter leren ontvangen?
